گیربکس چیست؟ بررسی عملکرد و انواع آن
گیربکس در خودروها یک قطعه مهم است که وظیفه‌ای بسیار مهم را بر عهده دارد. وظیفه اصلی گیربکس، تغییر نسبت دور موتور به نسبت دور چرخ‌ها است. با توجه به نیرو و گشتاور تولید شده توسط موتور، گیربکس این امکان را به راننده می‌دهد تا با انتخاب یک دنده مناسب، سرعت و نیروی مورد نیاز خود را برای حرکت خودرو تنظیم کند.
عملکرد گیربکس به این صورت است که از طریق دنده‌های مختلفی که در آن وجود دارند، می‌توان نسبت دور موتور به چرخ‌ها را تغییر داد. این دنده‌ها شامل دنده‌های قدمی (گیرهای 1، 2، 3 و غیره) و دنده‌های بازگشتی (عقب) می‌شوند. با انتخاب دنده‌های مناسب، می‌توان سرعت و نیروی مورد نیاز را برای شرایط مختلف جاده تنظیم کرد. به عنوان مثال، برای شروع حرکت، معمولاً از دنده اول استفاده می‌شود و در سرعتهای بالاتر، دنده‌های بزرگتری مانند چهارم، پنجم و ششم به کار می‌روند.
همچنین، گیربکس دارای وظایف دیگری نیز است. به عنوان مثال، گیربکس می‌تواند برای افزایش گشتاور و کاهش سرعت موتور استفاده شود، به ویژه در شرایط سرعت پایین و قدرت نیروی بیشتر مورد نیاز است. همچنین، گیربکس می‌تواند برای کنترل سرعت نزولی در سرعتهای بالا و کاهش استهلاک سوخت در سرعتهای پایین استفاده شود.
به طور کلی، گیربکس در خودروها وظیفه تنظیم نسبت دور موتور به چرخ‌ها را دارد تا راننده بتواند سرعت و نیروی مورد نیاز خود را برای حرکت خودرو تعیین کند.
انواع گیربکس
گیربکس‌ها در خودروها می‌توانند به صورت متنوعی طراحی شده و عمل کنند. در زیر به توضیح انواع متداول گیربکس‌ها می‌پردازم:
گیربکس دستی (Manual Transmission):
گیربکس دستی یا همان گیربکس مکانیکی، از دنده‌های فیزیکی برای تغییر نسبت دور موتور به چرخ‌ها استفاده می‌کند. راننده با دستی کنترل دنده‌ها را تغییر داده و سرعت مورد نظر را انتخاب می‌کند. این نوع گیربکس معمولاً در خودروهای ورزشی و رانندگی حرفه‌ای استفاده می‌شود.گیربکس اتوماتیک (Automatic Transmission):
گیربکس اتوماتیک دنده‌ها را به صورت خودکار و بدون دخالت فیزیکی راننده تغییر می‌دهد. سیستم‌های الکترونیکی و هیدرولیکی به صورت خودکار دستورات تغییر دنده را اجرا می‌کنند. راننده تنها با کنترل پدال گاز و ترمز، خودرو را راننده می‌کند. گیربکس اتوماتیک برای رانندگی راحت‌تر و آسان‌تر در شهرها و ترافیک مزدوج مناسب است.گیربکس نیمه اتوماتیک (Semi-Automatic Transmission):
گیربکس نیمه اتوماتیک دارای خصوصیاتی از هر دو گیربکس دستی و اتوماتیک است. این نوع گیربکس دارای دنده‌های فیزیکی است که توسط راننده با دست کنترل می‌شوند، اما فرایند تغییر دنده به صورت خودکار انجام می‌شود. به عبارت دیگر، راننده با کنترل دستی دنده‌ها را تغییر می‌دهد، اما بدون استفاده از کلاچ، سیستم خودکار دنده را تغییر می‌دهد.گیربکس متغیر پیوسته (Continuously Variable Transmission – CVT):
گیربکس متغیر پیوسته یا CVT از نوع خاصی از گیربکس‌ها است که بدون دنده‌های فیزیکی عمل می‌کند. در جایگزینی دنده‌ها، از یک سیستم بدون سطوح متحرک استفاده می‌شود که به صورت پیوسته نسبت دور موتور را تغییر می‌دهد. این نوع گیربکس عملکرد صاف و بدون شوک می‌تواند داشته باشد و بهبود کارایی سوخت خودرو را نیز ممکن می‌سازد.